I. KIẾN THỨC CƠ BẢN
Qua phần đã học, các em cần nhớ những kiến thức sau:
1. Tuyến yên là một tuyến quan trọng nhất:
Tiết các hoocmôn kích thích hoạt động của nhiều tuyến nội tiết khác (tuyến giáp, tuyến trên thận, tuyến sinh dục).
Đồng thời tiết ra các hoocmôn có ảnh hưởng đến sự tăng trưởng, trao đổi glucôzơ, các chất khoáng, trao đổi nước và co thắt các cơ trơn (ở tử cung).
2. Tuyến giáp có vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa vật chất và năng lượng của cơ thể.
Tuyến giáp cùng với tuyến cận giáp còn có vai trò trong điều hòa trao đổi canxi rà phôtpho trong máu.
II. TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK
A. TÌM HIỂU VÀ THẢO LUẬN
- Hãy nêu ý nghĩa của cuộc vận động “Toàn dân dùng muối i-ốt”.
Cuộc vận động “Toàn dân dùng muôi i-ô't” nhằm ngăn chặn bệnh bướu cổ và giảm sút trí tuệ.
B. TRẢ LỜI CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP
1. Lập bảng tổng kết vai trò của các tuyến nội tiết đã học.
Bảng tổng kết vai trò của các tuyến nội tiết đã học:
| TT |
Tuyến nội tiết |
Vị trí |
Vai trò |
| 1 |
Tuyến yên |
Ở nền sọ có liên quan với vùng dưới đồi (thuộc bán cầu đại não). |
Chỉ đạo hoạt động của hầu hết các tuyến nội tiết khác.
* Thùy trước tiết:
- FSH làm phát triển bao noãn, tiết ơstrogen (ở nữ), gây sinh tinh (ở nam).
- LH gây rụng trứng, tạo và duy trì thể vàng, gây tiết testosteron (ở nam).
- TSH gây tiết hoocmôn Tiroxin ở tuyến giáp.
- ACTH gây tiết nhiều hoocmôn điều hòa trao đổi chất đường, chất khoáng và sinh dục (ở tuyến trên thận).
- PRL tiết sữa (ở tuyến sữa).
- GH làm cơ thể tăng trưởng (xương cơ).
* Thùy sau tiết:
- ADH giữ nước (ở thận).
- OT gây tiết sữa, co bóp tử cung. |
| 2 |
Tuyến giáp |
Nằm phía dưới sụn giáp |
Quan trọng trong trao đổi chất và quá trình chuyển hóa các chất trong tế bào. |
2. Phân biệt bệnh Bazơđô với bệnh bướu cổ do thiếu i-ốt?
| Bệnh Bazơđô |
Bệnh bướu cổ do thiếu i-ốt |
Do tuyến giáp hoạt động mạnh tiết nhiều hooc-môn làm tăng cường trao đổi chất, tăng tiêu dùng oxi, nhịp tim tăng, người bệnh luôn trong trạng thái hồi hộp, căng thẳng, mất ngủ, sút cân nhanh.
Do tuyến giáp hoạt động mạnh nên gây bướu cổ, mắt lồi do tích nước. |
Khi thiếu i-ốt trong khẩu phần ăn hàng ngày, tiroxin không tiết ra, tuyến yên sẽ tiết hooc-môn thúc đẩy tuyến giáp tăng cường hoạt động gây phì đại tuyến giáp (bướu cổ). |
III. CÂU HỎI BỔ SUNG
1. Tại sao có người khổng lồ, có người tí hon?
Người khổng lồ do kích tố tăng trưởng GH nhiều hơn bình thường, người tí hon là do kích tố tăng trưởng GH ít hơn bình thường. Kích tố tăng trưởng GH do tuyến yên tiết ra.
2. Người ta thường bổ sọ cá mè lấy tuyến mấu não để làm gì?
Người ta thường bổ sọ cá mè lấy tuyến mấu não để giục cá đẻ sớm vì trong tuyến yên có các tế bào tiết hoocmôn kích thích trứng chín và rụng (FSH và LH). Người ta dùng tuyến này sấy khô (ở nhiệt độ thích hợp) nghiền nhỏ trộn vào thức ăn của cá cần thúc đẻ.