I. KIẾN THỨC CƠ BẢN
Qua phần đã học, các em cần nhớ những kiến thức sau:
1. Tuyến tụy là một tuyến pha, vừa tiết dịch tiêu hóa (chức năng ngoại tiết) vừa tiết hoocmôn.
Có 2 loại hoocmôn là insulin và glucagon có tác dụng điều hòa lượng đường trong máu luôn ổn định.
+ Insulin làm giảm đường huyết khi đường huyết tăng.
+ Glucagon (trái lại) làm tăng đường huyết khi lượng đường trong máu giảm.
2. Tuyến trên thận gồm phần vỏ và phần tủy:
+ Phần vỏ tiết các hoocmôn có tác dụng điều hòa đường huyết, điều hòa các muối Na, K trong máu và làm thay đổi các đặc tính sinh dục nam.
+ Phần tủy tiết ađrênalin và norađrênalin có tác dụng điều hòa hoạt động tim mạch và hô hấp, góp phần cùng glucagon điều chỉnh lượng đường trong máu.
II. TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK
A. TÌM HIỂU VÀ THẢO LUẬN
- Hãy nêu rõ chức năng của tuyến tụy mà em biết.
Chức năng của tuyến tụy:
Tuyến vừa là tuyến ngoại tiết vừa là tuyến nội tiết:
+ Chức năng ngoại tiết, tiết dịch tụy là dịch tiêu hóa.
+ Chức năng nội tiết, tiết hoocmôn insulin và glucagon có tác dụng điều hòa lượng đường trong máu luôn ổn định.
- Hãy trình bày tóm tắt quá trình điều hòa lượng đường trong máu giữ được mức ổn định.
Tóm tắt quá trình điều hòa lượng đường trong máu giữ ở mức ổn định:
Khi tỉ lệ đường trong máu tăng cao hơn 0,12% sẽ kích thích tế bào β trong đảo tụy tiết insulin chuyển glucôzơ thừa trong máu thành glycôgen dự trữ.
Khi tỉ lệ đường trong máu giảm so với mức bình thường sẽ kích thích tế bào α của đảo tụy tiết glucagon biến glycôgen dự trữ thành glucôzơ để nâng tỉ lệ đường trong máu trở lại bình thường.
- Trình bày khái quát cấu tạo tuyến trên thận:
Tuyến trên thận gồm phần vỏ và phần tủy.
Phần vỏ gồm 3 lớp: lớp cầu, lớp sợi và lớp lưới.
Phần tủy là một bộ phận thuộc hệ giao cảm, được xem như hạch giao cảm, bao gồm các nơron hạch sau đã được biến đổi. Chỉ có thân mà không có sợi nhánh và sợi trục và được chi phối bởi các sợi trước hạch.
B. TRẢ LỜI CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP
1. Trình bày chức năng của các hoocmôn tuyến tụy.
Chức năng của hoocmôn tuyến tụy:
Hcocmôn tuyến tụy có 2 loại có tác dụng đối lập:
Insulin làm giảm đường huyết khi đường huyết tăng.
Glucagon làm tăng đường huyết khi lượng đường trong máu giảm.
2. Trình bày vai trò của tuyến trên thận.
Vai trò của tuyến trên thận:
Hoocmôn vỏ tuyến:
+ Lớp cầu tiết hoocmôn điều hòa Na+, K+ trong máu.
+ Lớp sợi tiết hoocmôn điều hòa glucôzơ huyết tạo glucôzơ từ axit amin và axit béo do sự phân giải prôtêin và lipit.
+ Lớp lưới tiết hoocmôn điều hòa sinh dục nam gây những biến đổi đặc tính sinh dục ở nam.
Hoocmôn tủy tuyến: có 2 loại hoocmôn có tác dụng gần như nhau là adrênalin và nôđrênalin làm tăng nhịp tim, co mạch, tăng nhịp hô hấp, dãn phế quản và góp phần cùng glucagon điều chỉnh lượng đường huyết khi đường huyết hạ.
3. Trình bày bằng sơ đồ quá trình điều hòa lượng đường trong máu, bảo đảm giữ glucô ở mức ổn định nhờ các hoocmôn của tuyến tụy?
Sơ đồ quá trình điều hòa lượng đường trong máu, bảo đảm glucôzơ ở mức ổn định nhờ các hoocmôn của tuyến tụy như sau:
