1. Thời kỳ 1930 -1931:
Thời kỳ đầu, Đảng xác định công nông là lực lượng chính của cách mạng. Đảng đã thành lập “Hội đồng minh phản đế Đông Dương” nhằm đoàn kết toàn dân đấu tranh chống đế quốc, phong kiến giành độc lập dân tộc, ruộng đất dân cày. Mặt trận này chưa thành lập được.
- Hạn chế: Đảng chưa nhận thức được khả năng cách mạng của tư sản, tiểu tư sản và một số người thuộc tầng lớp trên.
2. Thời kỳ 1936 - 1938:
Dựa vào đường lối quốc tế, vào tình hình thế giới và trong nước, Đảng nhận định: kẻ thù chính trước mắt là bọn phản động thuộc địa Pháp nên chủ trương thành lập Mặt trận nhân dân phản đế Đông Dương nhằm đấu tranh chống phát xít, chống chiến tranh, bảo vệ Liên Xô, bảo vệ hòa bình thế giới, đấu tranh đòi dân sinh, dân chủ. Mật trận này được thành lập mùa hè năm 1936.
Sang mùa hè năm 1937, lực lượng dân chủ phát triển, tay sai Pháp phân hoá mạnh, Đảng mới quyết định đổi tên thành “Mặt trận dân chủ Đông Dương”, Mặt trận này liên hiệp với cả Đảng Xã hội Pháp.
Hạn chế: Chỉ nghĩ tới vấn để dân sinh, dân chủ trước mắt chưa chú ý tới mục tiêu chiến lược lâu dài.
3.Thời kỳ 1939 - 1945:
- Ở Pháp, Mặt trận nhân dân tan rã, chúng pháp xít hoá ở thuộc địa. Đảng chủ trương chuyển hướng chỉ đạo chiến lược, đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu. Hội nghị Trung ương lần thứ 6 (11/1939) quyết định lập “Mặt trận phản đế Đông Dương”
- Cuối năm 1940: Nhật vào Đông Dương. Hội nghị Trung ương lần thứ 7 xác định kẻ thù là Nhật - Pháp, do đó lập Mặt trận chống Pháp - Nhật. Tháng 5/1941 tình hình thay đổi - Tình thế cách mạng ngày càng xuất hiện. Đảng lập Mặt trận Việt Minh, tập hợp lực lượng, đưa cách mạng về phạm vi từng nước, đặt vấn đề giải phóng dân tộc lên nhiệm vụ hàng đầu. Mặt trận Việt Minh ra đời ngày 19/5/1941 và tồn tại tới ngày 3/3/1951 Việt Minh có đóng góp to lớn đối với sự thành công của Cách mạng tháng Tám và cách mạng Việt Nam.
- Một số trí thức mất phương hướng, tháng 6/1941 lập Đảng Dân chủ giúp họ về phương hướng.
- Hội nghị Tân Trào, tổ chức lại Quốc dân Đảng nhằm gạt bọn Quốc dân Đảng phản động lưu vong ở Trung Quốc định nhảy về. Lúc này Đảng có chính sách riêng với tư sản dân tộc và quan lại Nam Triều nhằm phân hoá họ, lôi kéo những người yêu nước về với cách mạng.
4. Thời kỳ 1945 - 1954:
- Sau Cách mạng tháng Tám, Đảng thấy Mặt trận Việt Minh vẫn chưa thu hút được tầng lớp trên, văn nghệ sĩ v.v... theo sáng kiến của Hồ Chủ tịch, tháng 5/1946, Đảng lập Mặt trận Liên Việt để thu hút họ. Các tổ chức quần chúng của Mặt trận cũng ra đời.
- Pháp trở lại xâm lược, chia rẽ dân tộc, định lập các xứ tự trị. Đảng tổ chức Hội nghị các dân tộc ít người để chống sự chia rẽ của địch.
- Năm 1951, do yêu cầu của kháng chiến và sự phát triển của cách mạng, Đảng thống nhất hai mặt trận Việt Minh và Liên Việt làm một, lấy tên là Liên Việt, khối đoàn kết dân tộc càng tăng cường.
5. Thời kỳ 1954 - 1975:
Tình hình và nhiệm vụ cách mạng thay đổi. Mặt trận lúc này phải đoàn kết toàn dân, thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược. Tháng 9/1955 Đảng lập Mặt trận Tổ quốc Việt Nam để đoàn kết mọi lực lượng, mọi giai cấp, chính đảng, dân tộc nhằm thực hiện mục tiêu cách mạng: cải tạo và xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miến Bắc, làm cách mạng dân tộc dân chủ ở miền Nam Mặt trận Tổ quốc tồn tại từ năm 1955 và tới nay.
6. Năm 1960:
Do yêu cầu của cách mạng miền Nam sau Đồng khởi nên Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam ra đời nhằm:
+ Đảm bảo lợi ích của công nông.
+ Vì sự mềm dẻo trong sách lược, tranh thủ tầng lớp trên, phân hoá kẻ thù cao độ.
+ Diện tranh thủ rất rộng: Các lực lượng dân tộc, dân chù, hòa bình.
+ Diện kẻ thù rất hẹp: Mỹ - Diệm.
+ Với cương lĩnh 10 điểm của mình, Mặt trận trở thành ngọn cờ hiệu triệu và tập hợp hơn 14 triệu đồng bào miền Nam đứng lên cứu nước nhà.
7. Năm 1968:
Đảng cho lập “Liên minh các lực lượng dân tộc dân chủ và hòa bình miền Nam Việt Nam”.
8. Từ tháng 12/1976 đến nay:
Ta hợp nhất các mặt trận trong cả nước thành Mặt trận Tổ quốc Việt Nam: Đoàn kết toàn dân, xây dựng chủ nghĩa xã hội trong cả nước.
Trong suốt quá trình cách mạng, ta luôn xây dựng Mặt trận. Tuỳ yêu cầu của từng thời kỳ mà ta liên minh với ai, cô lập kẻ thù nào, nhờ vậy cách mạng đã thắng lợi.
Rút ra một số nhận xét:
a. Muốn tập hợp được lực lượng quần chúng đông đảo trong Mặt trận thống nhất, chính Đảng của giai cấp vô sản phải giương cao ngọn cờ dân tộc dân chủ.
b. Phải căn cứ vào nhiệm vụ chính trị của từng thời kỳ mà xác định kẻ thù chủ yếu trước mắt và xác định bạn đồng minh chiến lược, sách lược.
c. Phải không ngừng củng cố khối liên minh công nông, làm cơ sở vững chắc cho Mặt trận. Mặt trận phải đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng (Mặt trận phải có tính giai cấp rõ). Mặt trận và liên minh công nông là hai vấn đề chiến lược khác nhau, hai nguyên tắc chiến lược khác nhau. Nhưng cái quyết định là liên minh công nông.
d. Phải xây dựng hai khối liên minh trong Mặt trận:
- Liên minh bên dưới là chiến lược, trong đó liên minh công nông là nền tảng.
- Liên minh bên trên là sách lược.
e. Phải thực hiện tốt hai công tác của Mặt trận là:
- Đoàn kết và đấu tranh.
- Đấu tranh để tăng cường đoàn kết.
Mục đích của Mặt trận là đấu tranh đoàn kết, là liên minh. Nhưng muốn đoàn kết phải đấu tranh. Trong Mặt trận có nhiều giai cấp, nhiều tầng lớp. Mỗi giai cấp, mỗi tầng lớp có những yêu cẩu, quyền lợi khác nhau nhưng phải có điểm thống nhất chung nào đó. Muốn đoàn kết phải đấu tranh. Cơ sở để đấu tranh chính là cương lĩnh chung của Mặt trận.
g. Phải vận dụng những hình thức linh hoạt để tập hợp lực lượng trong Mặt trận Tuỳ trình độ giác ngộ của các giai cấp mà chọn hình thức tập hợp và tiến hành hiệp thương cho đúng.