Câu 1. Mảnh trăng cuối rừng của Nguyễn Minh Châu là một truyện ngắn chứa đầy vẻ đẹp lãng mạn. Anh (chị) hãy phân tích ý kiến trên.
Câu 2. Thơ Hàn Mặc Tử chủ yếu là thơ trữ tình hướng nội. Anh (chị) hãy bình giảng khổ thơ sau trong bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ để làm rõ ý kiến trên :
“Gió theo lối gió, mây đường mây
Dòng nước buồn thiu hoa bắp lay
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tôi nay?”
HƯỚNG DẪN LÀM BÀI
Câu 1
1. Mảnh trăng cuối rừng là một truyện ngắn chứa đầy vẻ đẹp lãng mạn. Tất nhiên đây là lãng mạn cách mạng. Các nhà lãng mạn cách mạng không có thái độ thoát li cuộc sống, nhưng họ nhìn cuộc sổng chỉ ở những mặt đẹp, mặt cao cả và lí tưởng. Họ dường như làm ngơ trước những mâu thuẫn phức tạp của cuộc sống, trước những điểm mờ, điểm tối của hiện thực.
Đặc điểm của những tác phẩm văn xuôi lãng mạn cách mạng là gì ?
- Một bức tranh thiên nhiên đầy thanh sắc và cảm xúc, một lối viết giàu chất trữ tình và chất thơ.
- Nhân vật được nhấn mạnh về vẻ đẹp lí tưởng, vẻ đẹp tâm hồn, ít nhiều được nâng cao.
- Vẻ đẹp lí tưởng của nhân vật được bộc lộ qua những tình huống căng thẳng giàu kịch tính.
- Lời bình luận trữ tình phụ đề
2. Không gian nghệ thuật ở đây là một khu rừng đẫm sương đêm và ánh trăng. Xe chạy trên lớp sương bồng bềnh. Mảnh trăng khuyết đứng im ỏ cuối trời, sáng trong như một mảnh bạc. Không gian nghệ thuật nói trên tạo nên một không khí riêng, bao bọc lấy câu chuyện và thấm đẫm nhân vật chính (Nguyệt) trong ánh sáng trong trẻo, huyền ảo của nó. Trong cái không gian nghệ thuật đặc biệt ấy, cái đẹp hiện ra lung linh hơn, rạng rỡ hơn, mở ra những chiểu sâu thẳm cơ hồ chưa thể với tới được. Nếu mất đi cái ánh trăng huyền ảo ấy và lớp sương khói bồng bềnh thì truyện ngắn này sẽ mất đi sự gợi cảm đầy chất thơ của nó.
3. Nguyệt là một nhân vật được nhấn mạnh về vẻ đẹp lí tưởng, vẻ đẹp tâm hồn và ít nhiều được nâng cao, “Mảnh trăng cuối rừng” là biểu tương vẻ đẹp tinh thần của Nguyệt, Trong truyện ngắn này có một thời khắc cực kì quan trọng, đó là lúc “khung cửa xe phía cô gái ngồi lồng đầy bóng trăng”, lúc biểu tượng hoà nhập vào nhân vật, “đôi mắt tôi đã choáng ngợp như vừa trông vào ảo ảnh. Trăng sáng soi thẳng vào khuôn mặt Nguyệt làm cho khuôn mặt tươi mát ngời lên đẹp lạ thường!”. Đây là giây phút kì diệu, giây phút người lái xe nhận ra được vẻ đẹp lạ lùng và sâu thẳm của cô gái.
4. Nhân vật được thử thách trong những tình huống căng thẳng đầy kịch tính, vượt qua những thử thách đó, nhân vật sẽ ngời sáng lung linh lạ thường. Đó là lúc chiếc xe vượt qua ngầm, bị đánh bom toạ độ. Nguyệt bị thương nhưng vẫn nhảy ra khỏi buồng lái, lội nước làm dấu hiệu cho xe đi. Nguyệt sẵn sàng hi sinh để bảo vệ người lái xe, bảo vệ tài sản của nhà nước. Vượt qua tình huống này, nhân vật ngời sáng lên như một anh hùng : “Thú thực, lúc ấy trong lòng tôi dấy lên một tình yêu Nguyệt gần như mê muội lẫn cảm phục”.
5. Ở phần cuối Mảnh trăng cuối rừng, lời bình luận trữ tình phụ đề của tác giả được thể hiện qua suy nghĩ của nhân vật Lãm : “Tôi đứng bên sông, giữa cảnh một chiếc cầu đổ và lại tự hỏi : “Qua bấy nhiêu năm tháng sông giữa cảnh, bom đạn tàn phá những cái quý giá do chính hàn tay mình xây dựng nên, vậy mà Nguyệt vẫn không quên tôi sao ? Trong tâm hồn người con gái nhỏ bé, tình yêu và niềm tin mãnh liệt vào cuộc sống, cái sợi chỉ xanh óng ánh ấy, bao nhiêu bom đạn giội xuống cũng không hề dứt, không thể nào tàn phá nổi ư?”. Tác giả muốn nói đến tình yêu và niềm tin vào cuộc sống là nét nổi bật của vẻ đẹp tâm hồn Nguyệt. Tình yêu ấy mang một vẻ khác thường, có màu sắc lãng mạn đẹp đẽ. vẻ đẹp tâm hồn ấy dường như không hề mảy may suy suyển qua thời gian của chiến tranh, thậm chí nó còn sáng ngời lên qua những thử thách !. Đó chính là cái nhìn mang cảm hứng lãng mạn cách mạng của tác giả về con người ; tư tưởng - chủ đề của nhà văn là cố gắng “đi tìm cái hạt ngọc ẩn giấu bến trong tâm hồn con người” Việt Nam thời kì chống Mĩ cứu nước.
Câu 2
Những ý chính cần có:
1. Giới thiệu khái quát về Hàn Mặc Tử, bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ và Vị trí khổ thơ trích.
- Hàn Mặc Tử là một nhà thơ nổi tiếng và hết sức độc đáo của phong trào Thơ mới 1932 - 1945. Ông là tác giả của các tập Gái quê (1936), Đau thương, Xuân như ý, Thượng thanh khí, Duyên kì ngộ (kịch thơ).
- Hàn Mặc Tử thời kì làm ở Sở Đạc điển Quy Nhơn đã thầm yêu Hoàng Kim Cúc, sau đó Hoàng Kim Cúc theo cha về Vĩ Dạ (Huế). Mùa hè 1939, người anh họ của Hoàng Kim Cúc là Hoàng Tùng Ngâm (bạn Hàn Mặc Tử) viết thư về Huế cho Cúc biết Tử mác bệnh nan y (bệnh phong), khuyên Cúc viết thư thăm Tử để an ủi một tâm hồn trong trắng bất hạnh. “Thay vì viết thư thăm, tôi gửi bức ảnh phong cảnh vừa bằng cái danh thiếp. Trong ảnh có mây, có nước, có cô gái chèo đò với chiếc đò ngang, có mấy khóm tre, có cả ánh trăng hay ánh mặt trời chiếu xuống nước. Tối viết sau tấm ảnh mấy lời thăm hỏi Tử rồi nhờ Ngâm trao lại. Sau một thời gian tôi nhận được bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ và một bài nữa do Ngâm gửi về” (Thư Hoàng Cúc gửi Quách Tấn ngày 15-10-1971).
Xuất xứ của bài thơ là như vậy. Nhưng không nên hiểu bài thơ minh họa tấm bưu ảnh. Dù ông Nguyễn Bá Tín (em Hàn Mặc Tử) có nói rõ : “Chị vẫn cảm động khi biết anh vẫn không quên vườn rau tươi mát, vẫn nhớ đám bắp bên đò cồn nhìn sang Vĩ Dạ mà dòng nước buồn thiu lặng lẽ trôi” (Hàn Mặc Tử, anh tôi). Bài thơ rõ ràng là được cấu tứ trên một số chi tiết của cuộc đời thật nhưng thơ Hàn Mặc Tử chủ yếu là thơ trữ tình hướng nội, Bài thơ là sự hài hòa giữa mộng và thực, giữa đường nét cụ thể và sương khói huyền ảo.
2. Bình giảng hai câu đầu
- Cảnh vật chia lìa, trái tự nhiên, không hoà nhập (“Gió theo lối gió, mây đường mây”) như kiểu “Anh đi đàng anh, tôi đàng tôi” (Thế Lữ) trong bài Cảm đề Đoạn tuyệt. Chú ý những điệp từ, cách ngắt nhịp làm nổi bật ấn tượng nói trên.
- Những hình ảnh trên được thể hiện theo logic của tâm trạng buồn, cô đơn vì mối tình đơn phương, vô vọng của nhà thơ với Hoàng Cúc.
3. Bình giảng hai câu sau
- Phân tích vẻ đẹp tràn đầy cảm hứng lãng mạn của hai câu thơ. Chú ý nhũng hình ảnh bến sông trăng và con thuyền chở trăng. Đây không còn là sông Hương nữa mà là con sông trăng với một chiếc thuyền đầy trăng trong tâm tưởng.
- Hai câu thơ thể hiện tâm trạng khao khát gặp gỡ, đồng thời cũng bộc lộ nỗi niềm lo âu, phấp phỏng về sự muộn màng, lỡ dở.